|
Jacek
Grzybowski
Choroby Infekcyjne,
Zarys dziejów i następstwa
walki człowieka
z inwazją
mikroorganizmów.
Redakcja i korekta
Jacek Grzybowski
Agencja Wydawnicza i Reklamowa AKCES II
Wydanie I, Warszawa 2004
Książka wydana dzięki pomocy finansowej
Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii
Z
prawdziwą przyjemnością informuję naszych czytelników o
ukazaniu się książki prof. Jacka
Grzybowskiego poświęconej chorobom zakaźnym. Autor jest Kierownikiem
Zakładu Mikrobiologii i Epidemiologii Wojskowego Instytutu
Higieny i
Epidemiologii w Warszawie. Praca nosi tytuł Choroby
Infekcyjne, Zarys dziejów i
następstwa walki człowieka z inwazją mikroorganizmów. Tytuł
wraz z jego rozwinięciem
wypełniają w całości zamierzenia pisarskie Autora.
Przeglądając
zawartość książki - poczynając od tytułów 5 części – 1.
Wprowadzenie
do infekcjologii, Choroby zakaźne, 2. Wybrane tematy
monograficzne 3. Zwalczanie
chorób infekcyjnych 4. Instytucje, których działalność związana
jest z państwową kontrolą
chorób infekcyjnych 5. Z dziejów polskich towarzystw naukowych -
oraz
czytając tytuły
rozdziałów i podrozdziałów uległem wrażeniu, iż
trzymam w ręce swoistą encyklopedię chorób infekcyjnych.
Specyfiką książki, różniącą ją od encyklopedii jest wybór
tylko tych haseł, które Autor uznał za ważne z kilku względów.
Były nimi jak sądzę, próba
przedstawienia: ewolucji definicji pojęć stosowanych w omawianej
dyscyplinie, historii i ewolucji pojawiania się chorób
infekcyjnych, zagrożeniach wynikających ze zmienności drobnoustrojów oraz zagrożeniach powstałych
w wyniku bioterroryzmu. Wymienione względy kazały Autorowi
ograniczyć się do bardziej szczegółowego omówienia
tylko wybranych chorób zakaźnych takich jak cholera, dżuma,
zakażenia enterokrwiotocznymi szczepami E. coli,
gorączka zachodniego Nilu,
ospa prawdziwa, choroby prionowe, SARS, tularemia, wąglik,
wirusowe choroby krwotoczne - żółta gorączka, Denga,
choroba lasu Kyasanur, gorączka Lassa, gorączki południowoamerykańskie,
gorączka doliny Rift, gorączka Krymsko-Kongijska, gorączki
hantawirusowe, gorączka Ebola i Marburg, zoonozy.
Kolejną,
obszerną pod względem zawartej problematyki częścią książki
jest zbiór rozdziałów
dotyczący zwalczania chorób infekcyjnych - wśród nich wyróżnić
można dwa nurty,
jeden poświęcony antybiotykom i innym chemoterapeutykom oraz drugi,
mówiący o szczepionkach. Rozdziały te, jak i wcześniej
omawiane przekazują czytelnikom
wiedze bardzo współczesną, dokumentowaną literaturą
przedmiotu, często podane są odnośniki do
odpowiednich stron internetowych. Sposób prezentacji jest jak już wspominałem hasłowy - Autor często nie wyjaśnia,
jakie mają znaczenie omawiane w książce osiągnięcia
naukowe dla walki człowieka z inwazją mikroorganizmów - przykład,
tabele pełnych sekwencji DNA genomów drobnoustrojów
chorobotwórczych (Rozdz. 1.4 ). Razi mnie też publikowanie Tabel
zestawiających
chronologicznie informacje z których niewiele wynika. -
Rozdz. 1.3 tabele zawierające definicje terminów: czynnik
zjadliwości, patogen, patogenność, zjadliwość. W każdym
przypadku cytowana definicja sprowadza się do stwierdzenia
opisującego zjawisko jako „zdolność drobnoustroju do
powodowania uszkodzeń gospodarza". Stąd zastosowana
przez Autora metoda zestawień definicji w tabele, jest po prostu
mnożeniem bytów. Nie podobają się mi też wyjaśnienia głównego
terminu książki tj. pojęcie
infekcjologii. Autor z dużą atencją przyjął poglądy śp.
prof. J. Jeliaszewicza, który tę dyscyplinę nauk medycznych
nazywał infektiologią a
rozumiał ją jako „...dziedzinę nauki, zajmującą się
relacjami między drobnoustrojem
i gospodarzem w rozwoju i przebiegu chorób zakaźnych oraz zakażeń
oportunistycznych,
stanowiących powikłania w stanach pourazowych i w przebiegu różnych
schorzeń". Sądzę, że w tym miejscu brakuje zasadniczej
dla współczesności uwagi, iż infekcjologia
jest skierowana na podstawy molekularne patogenności,
jak również na strategie obronne organizmu gospodarza. Sądzę,
że dzięki takiemu
podejściu można lepiej zrozumieć wzajemne oddziaływania pomiędzy
drobnoustrojami
patogennymi a ich komórkowymi miejscami docelowymi
w organizmie zainfekowanym.
Mam też nadzieję, że wyjaśnienie natury tych oddziaływań pozwoli
w przyszłości na opracowanie efektywniejszych, niż dzisiaj
strategii obronnych organizmów wyższych, przed różnorodnymi
zakażeniami. Podkreślenie molekularnego poziomu badań
stosowanych współcześnie w infekcjologii, jest ważne, gdyż głównie
w tym aspekcie różni się ona od XIX wiecznej nauki.
Uważam za bardzo trafny pomysł
przedstawienia czytelnikowi instytucji państwowych
jak i towarzystw naukowych związanych w różnym stopniu
ze zwalczaniem chorób zakaźnych. Rozdziały te są
częściowo przedrukami wcześniejszych publikacji innych
Autorów tj. Cezarego W. Korczaka - Polskie Towarzystwo
Higieniczne, J.F. Kubicy
i S. Kałużewskiego - 70-lat działalności Polskiego
Towarzystwa Mikrobiologów, Z. Golińskiej - Rys Historyczny
Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego i G. Dulny - Rys
Historyczny działalności PTEiLChZ (Polskiego Towarzystwa Epidemiologów
i Lekarzy Chorób Zakaźnych), M. Bulandy - Cele i działalność
PTZS (Polskie Towarzystwo Zakażeń
Szpitalnych). Od autorskie są opracowania omawiające działalność
następujących instytucji: Instytutu Pasteura w Paryżu, Państwowego
Instytutu Higieny w Warszawie, Narodowego Instytutu Zdrowia
w Bethesdzie (USA), Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób w Atlandzie
(USA), Wojskowego Instytutu Higieny
i Epidemiologii im. Gen. Karola Kaczkowskiego w Warszawie.
Podsumowując otrzymaliśmy świetny podręcznik
omawiający różną problematykę związaną z chorobami zakaźnymi.
Polecam go z czystym sumieniem moim studentom zaznaczając jednak,
że przyszłe wydanie zawierać będzie staranniejszą korektę
tekstu.
Jerzy
Hrebenda |
